طبق قانون نیروهای کار پس از قطع همکاری با کارفرما تحت شرایط قانونی، کارگران و کارمندان مستحقق دریافت بیمه بیکاری می باشند. یکی از مهمترین نکاتی که در مورد قوانین موجود در این زمینه باید مورد توجه قرار دهید، تعریف بیکار از نظر قانون است چرا که تصور اکثر مردم از بیکاری که میتواند از این قانون استفاده کند با تعریف قانون تفاوت دارد، بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری بیمه شدهای است که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار باشد
از جمله شرایط استحقاق بیمه بیکاری، داشتن حداقل یکسال سابقه بیمه و در شرایطی که در طول یکسال در چند کارگاه مشغول کار بودید، کافیست حداقل شش ماه سابقه بیمه در آخرین کارگاه را داشته باشید.
با توجه به پیچیدگی های قانونی در راه برقراری و دریافت مستمری بیمه بیکاری، یک وکیل مجرب می تواند بهترین مشاوره حقوقی و نماینده شما باشد.
چنانچه بیمه شدهای به علت تغییرات ساختاری اقتصادی کارگروه مربوطه و به تشخیص وزارتخانه ذیربط وتایید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شود و همچنین بیمه شدگانی که به علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی بیکار شوند، میتوانند از مقررات این قانون استفاده کنند، تشخیص ارادی بودن یا غیرارادی بودن بیکاری بیمه شده، برعهده کمیتهای متشکل از نمایندگان سازمان تامین اجتماعی و اداره کار و امور اجتماعی محل اشتغال بیمه شده است
اگر با میل خودتان کارتان را ترک کرده اید یا در این زمینه با کارفرمایتان به هر دلیلی و براساس هر موافقت نامهای به توافق رسیدهاید و یا اینکه اساسا از بیمه تامین اجتماعی برخوردار نبودهاید به فکر استفاده از بیمه بیکاری نباشید.
همچنین بیکاران دارای قرارداد کار با مدت معین در صورتی که براساس رأی مرجع حل اختلاف در اثنای مدت قرارداد اخراج شده باشند و افراد شاغل در کارهایی که ماهیت آن جنبه دائمی دارد و براساس قرارداد کار در مدت معینی مشغول کار بودهاند با تشخیص واحدهای کار و امور اجتماعی، در صورتی که در پایان قرارداد بیکار شوند مورد حمایت قرار گرفته و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند شد.
بیمه شده بیکار برای دریافت مقرری بیمه بیکاری باید حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ بیکاری موضوع را به واحد کار و امور اجتماعی ذیربط اطلاع دهد و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود یا کار مشابه آن اعلام کند تا بتواند از بیمه بیکاری استفاده کند.
بیمه شدگان بیکار، در صورتی که مشمول قانون کار و تامین اجتماعی باشند، تبعه کشورهای خارجی نباشند، مستمری بگیر بازنشسته و یا از کار افتاده کلی نباشند و دارای حداقل۱۲ ماه سابقه پرداخت حق بیمه باشند، میتوانند برای استفاده از بیمه بیکاری اقدام کنند.
بسیاری از مردم تصورشان این است که تا هر زمان دوست داشته باشند میتوانند از بیمه بیکاری استفاده کنند، این تصور غلط است و باید دقت داشت که مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمهشدگان واجد شرایط به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان بستگی دارد و حداکثر زمان استفاده از آن برای مجردها ۳۶ ماه و برای متاهل ها ۵۰ ماه است.
بیکار شدگانی که براساس مقررات قانون کار و حسب آراء صادره از مراجع حل اختلاف مقرر در این قانون به دلیل قصور در انجام وظایف محوله و یا نقض آئیننامههای انضباطی کارگاه توسط کارفرما اخراج شدهاند، مستحق دریافت مقرری بیمه بیکاری نخواهند بود و در صورتی که پس از پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه شدهای مشخص شود که بیکاری بیمه شده به اراده شخص او بوده است، بیمه شده باید وجوه دریافتی به عنوان مقرری بیمه بیکاری را به سازمان تامین اجتماعی بازپرداخت کند.
چنانچه بیمهشده بیکار، اشتغال مجدد خود را اعلام نکند و به رغم اشتغال همچنان به دریافت مقرری بیمه بیکاری ادامه دهد، باید مقرری دریافتی از زمان اشتغال را به تامین اجتماعی برگرداند
میزان پرداخت مقرری بیمه بیکاری ۵۵درصد متوسط حقوق و دستمزد بیمهشده است که بر اساس تعداد افراد تحت تکفل تا ۴ نفر و هر نفر ١٠ درصد قابل افزایش است، مشروط بر آنکه از حداقل دستمزد همان سال که توسط شورای عالی کار تعیین میشود کمتر نباشد و از ٨٠ درصد حقوق بیمهشده نیز بیشتر نباشد.