فارسی
English 
🔷 مقدمه
بسیاری از افراد در زندگی روزمره با عباراتی مثل «به من تهمت زد»، «دروغ گفت»، یا «آبروی مرا برد» مواجه می‌شوند. اما آیا همه این رفتارها از نظر قانونی یکسان هستند؟
در قانون مجازات اسلامی، رفتارهایی مثل افترا، نشر اکاذیب و توهین، عنوان‌های مجرمانه‌ای جداگانه دارند. در این مقاله، به زبان ساده و کاربردی، تفاوت آن‌ها را بررسی می‌کنیم و مسیر قانونی شکایت از این جرایم را توضیح می‌دهیم.
🔹 افترا چیست؟
افترا یعنی نسبت دادن یک جرم مشخص به یک فرد بدون داشتن دلیل یا مدرک.
📌 مثال: اگر کسی بگوید «فلانی دزد است» یا «فلانی چک بلامحل کشیده»، اما نتواند این ادعا را ثابت کند، مرتکب جرم افترا شده است.
📜 ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی:
«هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا درج در رسانه‌ها یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر، به کسی جرمی را صراحتاً نسبت دهد بدون آنکه بتواند اثبات کند، مفتری محسوب و به مجازات حبس یا شلاق محکوم می‌شود.»
✅ شرایط تحقق افترا:
- نسبت دادن جرم مشخص (مثلاً سرقت یا کلاهبرداری)
- اظهار علنی و عمومی (در شبکه اجتماعی، پیام، جمع و…)
- نداشتن دلیل قانونی برای اثبات جرم
🔹 نشر اکاذیب چیست؟
نشر اکاذیب یعنی انتشار شایعه، دروغ یا ادعای نادرست به قصد آسیب زدن به حیثیت دیگران یا تشویش اذهان عمومی.
📌 مثال: فردی در شبکه‌های اجتماعی شایعه‌ای را درباره یک پزشک یا کارمند منتشر می‌کند که دروغ است.
📜 ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی:
«هر کس با قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی، اکاذیبی را اظهار یا منتشر نماید، اعم از کتبی یا شفاهی یا با وسایل ارتباط جمعی، به حبس یا شلاق محکوم خواهد شد.»
✅ شرایط نشر اکاذیب:
- بیان یا انتشار خبر نادرست
- نداشتن دلیل برای درستی محتوا
- داشتن قصد آسیب یا تشویش عمومی
- لزومی به نسبت دادن جرم خاص ندارد
🔹 تهمت در قانون چه معنایی دارد؟
در عرف مردم، «تهمت» معادل افترا به کار می‌رود. اما در قوانین کیفری ایران، «تهمت» به‌تنهایی عنوان مجرمانه محسوب نمی‌شود.
بنابراین، بسته به نوع رفتار، «تهمت» ممکن است یکی از این جرایم باشد:
- افترا (اگر شامل نسبت دادن جرم باشد)
- نشر اکاذیب (اگر شامل شایعه یا ادعای بی‌اساس باشد)
- توهین (اگر شامل بی‌احترامی یا ناسزا باشد)
🔹 تفاوت افترا و نشر اکاذیب در یک نگاه:
| معیار | افترا | نشر اکاذیب |
| محتوای گفته شده | نسبت دادن جرم مشخص | شایعه یا خبر نادرست |
| نیاز به ذکر جرم | دارد | ندارد |
| الزام به اثبات دروغ بودن | دارد | دارد |
| هدف | آسیب به آبرو | آسیب به آبرو یا تشویش اذهان |
| مجازات | حبس تا دو سال یا شلاق | حبس یا شلاق |
🔹 چگونه از افترا یا نشر اکاذیب شکایت کنیم؟
برای شکایت از این جرایم، می‌توانید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، شکوائیه تنظیم و در دادسرا ثبت کنید.
مدارک لازم برای طرح شکایت:
- تصویر پیام، پست، صدا، ویدیو یا متن منتشرشده
- مشخصات فردی که افترا یا اکاذیب را مطرح کرده
- تاریخ و نحوه انتشار یا بیان مطلب
- در صورت وجود، شاهد یا گزارش پلیس فتا
❗ بهتر است در چنین پرونده‌هایی از وکیل استفاده شود، چون اثبات سوءنیت و اثبات دروغ بودن ادعاها، نیاز به استدلال حقوقی دارد.
🔹 نتیجه‌گیری
واژه «تهمت» در زبان روزمره مردم رایج است، اما در قانون، این واژه مصداق‌های مشخصی دارد:
اگر کسی به شما نسبت جرم داده باشد و مدرک نداشته باشد، افتراست.
اگر شایعه یا خبر دروغی درباره شما منتشر کرده، نشر اکاذیب است.
و اگر به شما توهین کرده، ممکن است جرم توهین باشد.
برای دفاع از آبرو و حیثیت خود، شناخت درست عناوین کیفری و اقدام سریع قانونی بسیار مهم است.
