چک یک سند تجاری پر کاربرد و با اهمیت است. یکی از مسائل مهمی که در خصوص پرداخت چک وجود دارد آن است گاهی اوقات چک پرداخت نشده و در واقع ، چک به صورت بلامحل صادر شده است . این نوع از چک ها را که در بانک برگشت می خورند را در اصطلاح چک برگشتی می گویند که اطلاع از نحوه وصول چک برگشتی موضوعی مبتلا به و مهم است. مطابق قانون صدور چک، کسی که چک صادر می کند باید در تاریخ درج شده در چک به اندازه مبلغ نوشته شده در چک، در حساب بانکی اش وجه نقد داشته باشد . در غیر این صورت می توان چک را برگشت زد و علیه صادر کننده چک اقدامات قانونی لازم را انجام داد .
چک برگشتی چیست؟
در قانون ، مواردی برای چک برگشتی یا بلا محل پیش بینی شده است که در صورت وجود هر یک از موارد ذکر شده ، می توان چک را برگشتی یا بلامحل تلقی کرده و اقدامات قانونی لازم را برای وصول وجه چک انجام داد :
صادر کننده چک ، وجه نقد کافی در حساب بانکی خود نداشته باشد و یا صاحب حساب تمام یا قسمتی از وجه چکی که صادر کرده است را از حساب بانکی برداشت نماید .
صادر کننده با آگاهی نسبت به بسته بودن حساب خود ، چک صادر کند و یا بعد از صادر کردن چک ، حساب خود را مسدود نماید .
زمانی که صادر کننده چک دستور دهد که وجه به دارنده چک پرداخت نشود .
در صورتی که چک به صورتی تنظیم شده باشد که بانک به دلایلی مانند قلم خوردگی ، عدم مطابقت امضا و یا اختلاف در مندرجات چک از پرداخت وجه به دارنده چک خودداری کند .
نحوه وصول چک برگشتی
سه شیوه برای وصول چک برگشتی از بانک وجود دارد . اولین روش ، شکایت کیفری از صادر کننده چک است که منجر به مجازات حبس و جزای نقدی می شود . البته توسل به این شیوه تنها سبب مجازات صادر کننده چک می شود و باید برای دریافت وجه چک برگشتی باید از روش مطالبه وجه چک به شیوه حقوقی اقدام کرد .
به این ترتیب که دادخواست مطالبه وجه چک را باید به دادگاه ارائه نمود . شیوه دیگر وصول وجه چک برگشتی ، وصول چک به شیوه ثبتی است که با معرفی اموالی از صادر کننده چک و از طریق اداره ثبت انجام می گیرد .
نکته قابل ذکر آن است که کوتاه ترین و مطمئن ترین شیوه برای وصول چک ، شیوه کیفری است ؛ چرا که معمولا صادر کننده چک برای مواجه نشدن با مجازات های کیفری وجه چک را می پردازد .